Lato w pełni, a co za tym idzie, słupki termometrów szybują w drastycznie w górę. Temperatury około 30°C są nieuchronną codziennością. Trudne warunki termiczne powodują gorsze funkcjonowanie zwierząt hodowlanych wśród których to właśnie krowy mleczne są najbardziej narażone na skutki tzw. stresu cieplnego.
Czym właściwie jest stres cieplny?
Stres cieplny jest zjawiskiem obserwowanym wraz ze wzrostem temperatury i wilgotności powietrza. U bydła strefa komfortu termicznego jest nieco niższa niż u ludzi i optymalną temperaturą dla ich dobrego samopoczucia jest przedział: 7-15°C. Przyjmuje się, że łagodny stres cieplny występuję już przy temperaturze 24°C w warunkach podwyższonej wilgotności. Relację pomiędzy temperaturą i wilgotnością przekładającą się na występowanie stresu cieplnego obrazuje skala THI.
Jakie są konsekwencje wystepowania stresu cieplnego?
- Mniejsze pobranie paszy w kg SM, a co za tym idzie zmniejszona produkcja mleka.
- Deficyty składników pokarmowych (głównie energii), co przekłada się na obniżone parametry mleka.
- Pogorszenie zdrowotności – co oznacza wyższy poziom komórek somatycznych.
- Pogorszenie wskaźników rozrodu nawet do 3-4 miesięcy po upałach.
Jak krowa niweluje stres cieplny?
Fizjologia krowy działa bardzo jasno – trzeba skutki wysokiej temperatury szybko zniwelować! Krowa posiada mechanizmy obronne, które pomagają jej zwalczać stres, jednak niosą za sobą potężny wydatek energetyczny.
W pierwszej kolejności zwiększa się przepływ krwi w warstwie podskórnej, a szybciej krążąca krew odprowadza więcej ciepła z organizmu. To samo tyczy się tempa oddychania: krowa spłyca oddech, by zwiększyć tempo oddychania. Zwiększona wymiana powietrza również ma na celu obniżenie temperatury ciała. Zwiększa się produkcja śliny, jednak jej wartość buforująca jest mniejsza, bo przez zwiększone wydalanie CO2 zmniejsza się ilość węglanów w ślinie.
Korekta dawki
Duży wpływ na funkcjonowanie krowy w czasie letnich upałów ma dawka pokarmowa. Pierwszym i podstawowym elementem zasługującym na szczególną uwagę jest odpowiednia struktura dawki:
- W czasie upałów należy unikać pasz bardzo włóknistych. Wysoki poziom włókna powoduje konieczność zaangażowania bardzo dużej ilości energii do jej strawienia, dodatkowo trawienie włókna generuje bardzo wysoką temperaturę, w połączeniu z obniżonym pH żwacza i ograniczonym przeżuwaniem prowadzi do kwasicy.
- Konieczne jest wzbogacenie dawki pod kątem energetycznym. Wszystkie mechanizmy obronne krowy zużywają znaczne ilości energii, która raz wykorzystana do odprowadzenia ciepła nie posłuży już do wyprodukowania mleka. Dla podniesienia kaloryczności dawki warto wprowadzić paszę o zwiększonym poziomie energii; w naszej ofercie mamy paszę o bardzo wysokiej koncentracji energii: Krowa mleczna 21+Energia (7,2MJNel) lub Lakto 20 Super Plus (8,2MJ Nel). Ważne by pasze zawierały odpowiednie ilości tłuszczu chronionego, zwłaszcza w okresie letnim to właśnie tłuszcz chroniony jako nośnik energii jest szczególnie pożądany, gdyż nie rozkłada się w żwaczu, a tym samym nie pogarsza warunków fermentacyjnych.
Gospodarka mineralno-witaminowa
Wraz ze stresem cieplnym wzrasta pocenie się krowy, a co za tym idzie zaburza się gospodarka mineralno-witaminowa. Wraz z potem krowa wydala bardzo duże ilości sodu i potasu (Na i K), oczekiwane dawki w okresie letnim to dla Potasu: 1,4-1,6% SM dawki, a dla Sodu: 0,5%SM dawki pokarmowej. Dla zapewnienia dostępności sodu należy dbać o stały dostęp do lizawek, warto również wprowadzić pasze bogate w potas, takie jak np. wysłodki buraczane, melasa. Potas blokuje wchłanianie magnezu, więc zwłaszcza w okresie letnim pilnujemy odpowiedniej suplementacji preparatów mineralno-witaminowych, zaleca się by były to preparaty kompleksowe, takie jak Tasovit Premium, zawierające zoptymalizowany skład makro- i mikroelementów, a także chelaty cynku, miedzi i manganu.
Żar-Stop System
Dla zoptymalizowania żywienia w okresie letnim opracowaliśmy system suplementacji oparty o specjalistyczne produkty paszowe. Korektor energetyczny Tasomix Energia Plus wzmacniający kaloryczność dawki oraz wprowadzający dużą ilość wysokoenergetycznego tłuszczu chronionego. Dodatek drożdżowy TasSac oparty o żywe kultury drożdży oraz inaktywowane komórki Saccharomyces cerevisiae, poprawiający rozkładalność włókna i warunki żwaczowe oraz absorber mykotoksyn TasSorb-X, wspierający przemiany wątrobowe poprzez wiązanie substancji szkodliwych.
Zabezpiecz swój TMR
Dla zachowania możliwie jak najwyższej jakości zadawanej paszy warto zabezpieczyć swój TMR/PMR przed skutkami letnich upałów. Działanie wysokiej temperatury powoduje szybki wzrost pH, a co za tym idzie potęguje tempo namnażania się enterobakterii i grzybów pleśniowych, co wpływa negatywnie na dawkę. Bakterie te nie tylko zużywają część węglowodanów i białek dawki pokarmowej, co skutkuje obniżeniem jej wartości, ale również powodują wzrost poziomu substancji toksycznych dla krów mlecznych, takich jak etanol i amoniak.
Zabezpieczenie gotowej dawki TMR produktem Tasomix Termokonserwant TMR pomaga zachować jak najwyższą jakość paszy nawet w bardzo wysokich temperaturach. Poprzez zastosowanie mieszaniny odpowiednich kwasów ograniczamy wzrost pH i rozwój niekorzystnych bakterii, hamuje to wzrost temperatury, dzięki czemu nie pogarsza się smakowitość dawki. Dawka smakowita i pozbawiona wpływu niekorzystnych bakterii jest lepiej pobierana, co minimalizuje wpływ upałów na produkcyjność krów mlecznych. Dodatkowo dzięki zminimalizowaniu wydzielania substancji niekorzystnych chronimy układ trawienny przed chorobami metabolicznymi – organizm krowy wysokowydajnej, obciążonej dodatkowym trudem schłodzenia się w trakcie upałów, jest o wiele mniej odporny na substancje szkodliwe i podatny na choroby i zapalenia. Warto więc zabezpieczać gotową dawkę TMR tak, by dostarczać swojemu stadu możliwie jak najlepszą jakościowo paszę:
- smakowitą i pełnowartościową,
- świeżą i stabilną,
- wolną od substancji szkodliwych.
Dobre praktyki
Poza zmianami w żywieniu należy również pamiętać o właściwej organizacji żywienia:
- Podstawą jest stały i nieskrępowany dostęp do czystej wody, zarówno dla zwierząt trzymanych w oborach, jak i na pastwiskach.
- System zadawania paszy również ma ogromne znaczenie, możliwie częste podgarnianie paszy zapobiega jej zagrzewaniu i psuciu, a co za tym idzie pasza ma lepszą wartość i potencjał produkcyjny.
- W miarę możliwości zalecane jest zadawanie TMR-u dwa razy dziennie – mniejsze porcje lepiej się przechowują i mniej przesuszają na stole paszowym.
- Naturalnie najlepszym momentem na zadawanie TMR-u są godziny wieczorne, gdy z racji niższych temperatur krowy chętniej pobierają paszę, która przez dłuższy czas pozostaje świeża.
- Niedopuszczalnym jest pozostawienie krów mlecznych na noc bez pokarmu na stole paszowym.
- Stół paszowy przed każdym zadaniem paszy powinien być dokładnie wyczyszczony z niedojadów, gdyż procesy gnilne zachodzą w podwyższonej temperaturze bardzo szybko.
- W związku z podwyższoną aktywnością bakteryjną należy również dokładnie i możliwie często czyścić legowiska – w okresie letnim, przy obniżonej odporności i deficycie energetycznym o wiele łatwiej o zapalenia gruczołu mlekowego.
Letnie gorączki są dokuczliwe dla zwierząt, niosą za sobą ryzyko strat ekonomicznych zarówno na ilości, jak i jakości mleka oraz pogorszenia się zdrowotności stada. Przy zastosowaniu odpowiednich technik żywienia oraz właściwej regulacji dawki można wielu problemów uniknąć. Okres wysokich temperatur nie zawsze musi się wiązać ze stratami ekonomicznymi.